KỸ THUẬT NUÔI CẤY NGỌC TRAI CHẤT LƯỢNG CAO

Ở biển Việt Nam, trai môi vàng P.maxima phân bố khá rộng. Theo điều tra của tác giả và nhóm cộng sự thì trai môi vàng có mặt ở hầu hết các vùng biển từ Quảng Nam, Ðà Nẵng đến Phú Quốc, Kiên Giang, thậm chí có khả năng xuất hiện tại ven bờ các hải đảo trong cả nước, nhưng tập trung nhiều nhất ở vùng biển Hàm Tân (Bình Thuận) và đảo Phú Quốc (Kiên Giang).

 

Trai P.maxima sống ở độ sâu từ 20m trở lên; nơi có dòng nước lưu chuyển và có đáy là các rạn san hô, sỏi, cát; độ trong cao; độ mặn ổn định trong khoảng 32-350/00.

 

- Vận chuyển trai:

  + Vận chuyển trai giống (2-3mm) ra ương nuôi ở biển bằng phương pháp vận chuyển khô có điều hoà nhiệt độ từ 20-250C, tỷ lệ sống đạt gần 100%

 

  + Vận chuyển trai trưởng thành bằng phương pháp vận chuyển khô với đoạn đường ngắn, khống chế nhiệt độ từ 20-250C. Ðối với đoạn đường xa, có thể vận chuyển bằng các túi nilông kín đã được bơm ôxy, phương tiện vận chuyển là ôtô hoặc máy bay

 

- Tảo Nannochloropsis occuculata có chu kỳ sinh trưởng dài, pha cân bằng lâu (18-20 ngày), pha tàn lụi chậm, sinh khối cực đại đạt ở mức rất cao (54,6x106 tế bào tảo/ml) nên được sử dụng làm thức ăn cho ấu trùng trai ở các giai đoạn đầu của ấu trùng (Veliger đến tiền Umbo).

 

- Trai P.maxima có con đực, con cái riêng biệt (dạng đơn tính), có thể sinh sản quanh năm, tập trung vào tháng 5-6 và tháng 9-11. Trong đàn trai trưởng thành, tỷ lệ con cái rất thấp (10-20%).

 

- Sức sinh sản của trai môi vàng khá lớn, sức sinh sản tuyệt đối trung bình 65 triệu trứng, sức sinh sản tương đối trung bình 1 triệu trứng, số trứng trong một lần đẻ trung bình 12x106 trứng/một trai mẹ.

 

- Ấu trùng trải qua các thời kỳ biến thái với những kích thước tương ứng như sau: Kích thước trung bình của ấu trùng Trochophora là 70x73 micron; ấu trùng Veliger 90x92 micron; ấu trùng Umbo có 3 giai đoạn biến thái là tiền Umbo 109x130 micron, trung Umbo 130x135 micron và hậu Umbo 180x189 micron. Ðây là giai đoạn chuyển từ sống trôi nổi sang giai đoạn ấu trùng bò, rồi đến giai đoạn sống bám (spat) với kích thước là 683x525 micron.

 

- Kết quả sản xuất giống nhân tạo bằng 3 phương pháp kích thích khô, tạo dòng chảy; phương pháp kích thích nâng pH bằng hoá chất và phương pháp trộn trứng với tinh trùng cho thấy: Nếu trai bố mẹ đã thành thục thì cho đẻ bằng phương pháp kích thích khô, tạo dòng chảy là hiệu quả nhất, ấu trùng dễ chăm sóc và có tỷ lệ sống cao.

 

- Mật độ ương nuôi trong bể từ 1-3 con ở giai đoạn ấu trùng chữ D và 0,1-0,5 con/ml ở các giai đoạn sau là thích hợp. Mật độ tảo cho ăn là 3.000-4.000 tế bào tảo/ml và tăng dần theo sự tăng trưởng của trai con.

 

- Kết quả ương nuôi giống nhân tạo từ 2-3mm: Sau 20 tháng ương nuôi tại Vũng Rô và Vạn Ninh, trai trưởng thành đạt tiêu chuẩn 16-18 cm, nhưng tỷ lệ sống chỉ đạt 1-2%. ở vùng biển Phú Quốc, thời gian ương chỉ khoảng 4 tháng (từ tháng 9 đến tháng 12/1999), đường kính của trai là 3,96 cm; tỷ lệ sống khá cao (10-15%).

 

Tóm lại, có thể ương nuôi được con giống nhân tạo trên biển để tạo nguồn trai trưởng thành phục vụ cấy nhân lấy ngọc.

 

- Tại Vạn Ninh và Vũng Rô nên ương nuôi ở độ sâu 2-3m là phù hợp, còn ở Phú Quốc để tránh sóng gió nên ương ở độ sâu 5m; Tuỳ vào tình trạng sóng, gió và sự đối lưu của dòng chảy, có thể di chuyển đến nơi khác hoặc thả nuôi sâu hơn hay cạn hơn.

 

- Việc dán nhân plastic lên mặt trong vỏ trai P.maxima là hoàn toàn có thể thực hiện được. Sau 12-18 tháng, mỗi cá thể trai cho 6-10 viên ngọc bán cầu đạt tiêu chuẩn thành phẩm.

 

- Cần tiếp tục hoàn chỉnh quy trình sản xuất giống nhân tạo và ương nuôi con giống, nhằm đảm bảo số lượng trai có kích thước lớn có thể phục vụ cho việc sản xuất trai cấy ngọc.